تحقیقات بازار (Market Research) چیست؟

در دنیای رقابتی امروز، موفقیت کسب و کارها بیش از هر چیز به توانایی آن‌ ها در شناخت و درک نیازهای مشتریان بستگی دارد.  در این مقاله بررسی می کنیم که تحقیقات بازار (Market Research) چیست؟ تحقیقات بازار به عنوان ابزاری مؤثر در این زمینه، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. این فرآیند به شناسایی و تجزیه و تحلیل دقیق اطلاعات در مورد بازار هدف، رقبا، محصولات و خدمات رقابتی، و همچنین الگوهای خرید و رفتار مشتریان می‌پردازد. در همین راستا، تیم آسان مشاور در کنار شماست تا با ارائه مطالعات دقیقی از بازار، به توسعه کسب و کار شما کمک کند.

تعریف تحقیقات بازار و شناخت بازار هدف

تحقیقات بازار (Market Research) به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن، اطلاعات و داده‌ های مربوط به بازار، مشتریان، رقبا و محصولات، جمع‌ آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر می‌شود. این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا:

نیازها و ترجیحات مشتریان را شناسایی کنند.

محصولات و خدمات موجود در بازار را بررسی کنند.

استراتژی‌ های بازاریابی و فروش خود را بهبود بخشند.

فرصت‌ ها و چالش‌ های پیش ‌رو را شناسایی نمایند.

تصمیمات استراتژیک آگاهانه‌ تری را اتخاذ کنند.

در واقع، تحقیقات بازار راهی برای درک بهتر بازار و مشتریان هدف است. این فرآیند می‌تواند با استفاده از روش‌های کمی (مانند نظرسنجی) و کیفی (مانند مصاحبه) انجام شود و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران قرار دهد. تحقیقات بازار، می تواند به کسب و کارها در مواردی همچون، تعیین قیمت گذاری مناسب برای محصولات و خدمات، توسعه کمپین های بازاریابی مؤثر، بهبود خدمات مشتری، ایجاد روابط قوی تر با مشتریان، افزایش سهم بازار و حذب سرمایه گذاران کمک کند. به‌طور خلاصه، تحقیقات بازار به سازمان‌ ها کمک می‌کند تا با شناخت عمیق‌ تر بازار و مشتریان خود، تصمیمات بهتری را اتخاذ کرده و در نتیجه عملکرد کسب و کار خود را بهبود بخشند.

 

نقش تحقیقات بازار در کمک به کسب و کارها

تحقیقات بازار به عنوان ابزاری حیاتی برای کسب و کارها در هر اندازه و در هر صنعتی عمل می کند و نقشی اساسی در درک عمیق ‌تر بازار، مشتریان، رقبا و در نهایت، اتخاذ تصمیم‌گیری‌ های آگاهانه‌ تر و موثرتر ایفا می‌کند.

اشاره به برخی از مهم ترین مزایای تحقیقات بازار برای کسب و کارها :

۱) کاهش ریسک:

تحقیقات بازار به کسب و کارها کمک می‌کند تا بازار و مشتریان خود را بهتر درک کنند، و در نتیجه، ریسک تصمیم‌گیری‌ های اشتباه را کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، با انجام تحقیقات بازار، یک شرکت می‌تواند قبل از راه‌ اندازی یک محصول جدید، تقاضا برای آن را در بین مشتریان خود بسنجد. این امر می‌تواند به شرکت در جلوگیری از هدر رفتن منابع برای توسعه محصولی که تقاضای کمی برای آن وجود دارد، کمک کند.

۲) افزایش سودآوری:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در شناسایی فرصت‌ های جدید بازار و توسعه محصولاتی که مورد تقاضای مشتریان است کمک کند. این امر می‌تواند منجر به افزایش فروش و سودآوری شود. به عنوان مثال، با انجام تحقیقات بازار، یک شرکت می‌تواند فرصت‌هایی را برای ورود به بازارهای جدید یا توسعه محصولات جدیدی که نیازهای مشتریان را بهتر برآورده می‌کنند، شناسایی کند.

۳) بهبود رضایت مشتری:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در درک بهتر نیازها و خواسته‌های مشتریان خود کمک کند. این امر می‌تواند به ارائه خدمات بهتر به مشتریان و افزایش رضایت آنها منجر شود. به عنوان مثال، با انجام تحقیقات بازار، یک شرکت می‌تواند بفهمد که مشتریان از چه چیزی در مورد محصولات یا خدمات آن راضی یا ناراضی هستند. این اطلاعات می‌تواند به شرکت در ایجاد تغییراتی در محصولات یا خدمات خود برای بهبود رضایت مشتری کمک کند.

۴) تقویت مزیت رقابتی:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در شناسایی نقاط قوت و ضعف رقبا و توسعه استراتژی‌هایی برای کسب مزیت رقابتی در بازار کمک کند. به عنوان مثال، با انجام تحقیقات بازار، یک شرکت می‌تواند بفهمد که رقبای آن چه نقاط قوتی دارند و چه نقاط ضعفی دارند. این اطلاعات می‌تواند به شرکت در توسعه محصولاتی یا خدماتی که از محصولات یا خدمات رقبا متمایز هستند کمک کند.

۵) صرفه جویی در زمان و هزینه:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در صرفه‌جویی در زمان و هزینه کمک کند. با درک بهتر نیازها و خواسته‌های مشتریان خود، کسب و کارها می‌توانند از هدردادن منابع برای توسعه محصولاتی یا خدماتی که تقاضای کمی برای آنها وجود دارد، جلوگیری کنند. به عنوان مثال، با انجام تحقیقات بازار، یک شرکت می‌تواند بفهمد که کدام کانال‌های بازاریابی برای رسیدن به مشتریان هدف آن موثرتر هستند. این امر می‌تواند به شرکت در صرفه‌جویی در هزینه‌های بازاریابی کمک کند.

۶) نوآوری:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در شناسایی روندهای جدید بازار، نیازهای جدید مشتریان و فرصت‌های جدید برای نوآوری کمک کند. این امر منجر به توسعه محصولات و خدماتی جدید و پیشرفته می‌شود که می‌تواند به کسب و کارها در رقابت در بازار پویای امروز کمک کند.

۷) افزایش کارایی:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در شناسایی و حذف فرآیندهای غیرضروری و ناکارآمد کمک کند. این امر منجر به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ ها و افزایش سودآوری می‌شود.

۸) توسعه پایدار:

تحقیقات بازار می‌تواند به کسب و کارها در درک تأثیر فعالیت‌های آنها بر محیط زیست و جامعه کمک کند. این امر به آنها کمک می‌کند تا استراتژی ‌هایی را برای توسعه پایدار و مسئولانه توسعه دهند.

در مجموع، تحقیقات بازار ابزاری ارزشمند برای یک کسب و کار در هر مرحله از چرخه حیات آن است. با سرمایه ‌گذاری در تحقیقات بازار، کسب و کارها می‌توانند درک عمیق‌تر و دقیق‌تری از بازار، مشتریان، رقبا و در نهایت، تصمیم‌گیری ‌های مؤثرتری را اتخاذ کنند که منجر به موفقیت در بلند مدت می‌شود.

 

دسته بندی تحقیقات بازار

در این بخش، تحقیقات بازار را در دو دسته بندی مورد بررسی قرار می دهیم. اولین دسته بندی، بررسی انواع تحقیقات کمی و کیفی است. و در دومین دسته بندی، تحقیقات بازار اولیه و ثانویه را مورد مطالعه قرار می دهیم.

در اولین دسته بندی، تحقیقات بازار در دو دسته ی کمی و کیفی قرار می گیرد، در این دسته بندی موارد زیر بررسی خواهند شد:

۱.تحقیقات کمی (Quantitative Research):

این نوع تحقیقات بر روی اعداد و ارقام متمرکز است.

هدف جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات کمی و سنجش‌پذیر است.

روش‌های رایج آن شامل نظرسنجی‌های آنلاین، تلفنی و پستی، مشاهده و آزمایش است.

نتایج این تحقیقات قابل تعمیم به جمعیت بزرگ‌تر می‌باشد.

۲. تحقیقات کیفی (Qualitative Research):

این نوع تحقیقات بر روی درک عمیق‌تر از موضوع تمرکز دارد.

هدف کشف نگرش‌ها، رفتارها و انگیزه‌های مشتریان است.

روش‌های رایج آن شامل مصاحبه‌های عمیق، گروه‌های کانونی و مشاهده است.

نتایج این تحقیقات عمیق‌تر اما قابل تعمیم به جمعیت بزرگ‌تر نیست.

حال می خواهیم تحقیقات بازار را در دسته بندی دیگری نیز مورد بررسی قرار دهیم. در این دسته بندی، انواع تحقیقات بازار به دو دسته ی تحقیقات بازار اولیه و تحیقیقات بازار ثانویه تقسیم می شوند، که در ادامه به بررسی هر یک می پردازیم.

۳. تحقیقات بازار اولیه:

تحقیقات اولیه شامل جمع آوری اطلاعات جدید از طریق روش های مختلفی مانند نظرسنجی، مصاحبه، گروه های متمرکز و مشاهده است. این نوع تحقیق زمانی انجام می شود که اطلاعات مورد نیاز در دسترس نباشد یا اطلاعات موجود از کیفیت کافی برخوردار نباشد.

انواع روش های جمع آوری داده در تحقیقات اولیه:

نظرسنجی: از پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات از تعداد زیادی از افراد استفاده می شود.

مصاحبه: با افراد به صورت رو در رو یا تلفنی برای جمع آوری اطلاعات مصاحبه می شود.

گروه های متمرکز: از گروهی از افراد برای بحث و گفتگو در مورد یک موضوع خاص استفاده می شود.

مشاهده: رفتار افراد در یک محیط طبیعی برای جمع آوری اطلاعات مشاهده می شود.

۴. تحقیقات بازار ثانویه:

تحقیقات ثانویه شامل جمع آوری اطلاعات موجود از منابعی مانند گزارش های صنعت، مقالات علمی، وب سایت ها و پایگاه های داده است. این نوع تحقیق زمانی انجام می شود که اطلاعات مورد نیاز تا حد زیادی در دسترس باشد و جمع آوری اطلاعات جدید از طریق تحقیقات اولیه پرهزینه یا زمان بر باشد.

منابع اطلاعات در تحقیقات ثانویه:

گزارش های صنعت: این گزارش ها توسط شرکت های تحقیقاتی، سازمان های دولتی و انجمن های تجاری منتشر می شوند.

مقالات علمی: این مقالات در مجلات علمی و آکادمیک منتشر می شوند.

وب سایت ها: وب سایت های بسیاری از سازمان ها، شرکت ها و دولت ها حاوی اطلاعاتی در مورد بازار هستند.

پایگاه های داده: پایگاه های داده مختلفی حاوی اطلاعات آماری در مورد بازار هستند.

انتخاب روش مناسب جمع‌آوری داده‌ها به عوامل مختلفی مانند اهداف تحقیق، بودجه و جدول زمانی بستگی دارد. پس از جمع‌آوری داده‌ ها، باید آنها را تجزیه و تحلیل کرد تا بتوان از آنها نتیجه‌گیری کرد.

 

مراحل انجام تحقیقات بازار

تحقیقات بازار فرآیندی نظام‌مند است که شامل مراحل زیر می‌شود:

۱) تعریف مسأله:

اولین قدم در انجام تحقیقات بازار، تعریف دقیق مسأله است که تحقیق برای حل آن انجام می‌شود. مسأله باید به طور واضح، مختصر و قابل اندازه‌گیری باشد.

۲) تعیین اهداف تحقیق:

پس از تعریف مسأله، باید اهداف تحقیق را مشخص کرد. اهداف تحقیق باید قابل دستیابی، قابل اندازه‌گیری، مرتبط با مسأله و واقع‌ بینانه باشند.

۳) طراحی تحقیق:

در این مرحله باید روش تحقیق، ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها و نمونه آماری را مشخص کرد. روش تحقیق باید با توجه به اهداف تحقیق و نوع اطلاعات مورد نیاز انتخاب شود. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها می‌توانند شامل پرسشنامه، مصاحبه، گروه‌های متمرکز و مشاهده باشند. نمونه آماری باید نماینده کل جمعیت مورد مطالعه باشد.

۴) جمع‌ آوری داده‌ ها:

در این مرحله باید داده‌های مورد نیاز برای تحقیق جمع‌آوری شوند. داده‌ها باید با استفاده از ابزارهای جمع‌آوری داده‌های انتخاب شده جمع‌آوری شوند.

۵) تجزیه و تحلیل داده‌ ها:

پس از جمع‌آوری داده‌ها، باید آنها را تجزیه و تحلیل کرد تا بتوان از آنها نتیجه‌گیری کرد. تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌تواند به صورت کمی یا کیفی انجام شود.

۶) تفسیر نتایج:

در این مرحله باید نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها تفسیر شوند. تفسیر نتایج باید با توجه به اهداف تحقیق و مساله مورد مطالعه انجام شود.

۷) ارائه گزارش:

در نهایت، باید یافته ‌های تحقیق در قالب یک گزارش ارائه شود. گزارش باید شامل مقدمه، روش تحقیق، یافته‌ها، نتیجه‌گیری و پیشنهادات باشد.

فاکتورهای مورد بررسی در تحقیقات بازار

تحقیقات بازار شامل جمع آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات در مورد بازار، مشتریان، رقبا و سایر عوامل مرتبط با یک کسب و کار است. هدف از انجام تحقیقات بازار، درک عمیق‌ تر نیازها، خواسته‌ها و رفتار مشتریان، ارزیابی فرصت‌ های بازار، شناسایی نقاط قوت و ضعف رقبا و در نهایت، کمک به تصمیم‌گیری‌ های آگاهانه ‌تر در مورد بازاریابی، فروش، توسعه محصول و سایر فعالیت‌ های تجاری است.

فاکتورهای متعددی در تحقیقات بازار بررسی می‌شوند که به درک عمیق‌ تر بازار کمک می‌کنند. این فاکتورها را می‌توان به دسته‌های کلی زیر تقسیم کرد:

۱) عوامل مربوط به بازار:

اندازه بازار: حجم کل تقاضا برای یک محصول یا خدمات در یک بازار خاص.

رشد بازار: نرخ افزایش تقاضا برای یک محصول یا خدمات در طول زمان.

بخش‌ بندی بازار: تقسیم بازار به گروه‌ های مختلف مشتریان با نیازها و خواسته‌ های مشابه.

روندهای بازار: تغییرات در تقاضا، سلیقه مشتریان و فناوری که بر بازار تأثیر می‌گذارند.

۲) عوامل مربوط به مشتری:

نیازها و خواسته‌های مشتری: آنچه که مشتریان از یک محصول یا خدمات انتظار دارند.

رفتار خرید مشتری: نحوه تصمیم‌گیری و خرید مشتریان.

رضایت مشتری: میزان رضایت مشتریان از محصولات، خدمات یا تجربیات ارائه شده توسط یک کسب و کار.

وفاداری به برند: تمایل مشتریان به خرید مداوم از یک برند خاص.

۳) عوامل مربوط به رقبا:

هویت رقبا: شرکت‌ هایی که در همان بازار با یک کسب و کار خاص رقابت می‌کنند.

نقاط قوت و ضعف رقبا: مزایا و معایب محصولات، خدمات و استراتژی‌ های رقیبان.

سهم بازار رقبا: درصد کل تقاضا در بازار که توسط هر رقیب به دست می‌آید.

استراتژی‌ های رقیبان: برنامه‌ های رقیبان برای جذب مشتریان و افزایش سهم بازار.

۴) عوامل داخلی:

نقاط قوت و ضعف شرکت: بررسی مزایا و معایب محصولات، خدمات و منابع شرکت.

اهداف شرکت: آنچه که شرکت می‌خواهد در بازار به دست آورد.

منابع شرکت: شامل منابعی است که شرکت در اختیار دارد، مانند سرمایه، نیروی انسانی و فناوری.

علاوه بر این فاکتورهای کلیدی، عوامل دیگری نیز ممکن است در مطالعات بازار بسته به نوع کسب و کار و صنعت مورد بررسی قرار گیرند.

 

چالش ها و محدودیت های تحقیقات بازار 

تحقیقات بازار نیز مانند هر فرآیندی با چالش‌ها و محدودیت‌ هایی همراه است که باید در نظر گرفته شود. برخی از چالش‌ های رایج در تحقیقات بازار عبارتند از:

هزینه: انجام تحقیقات بازار می‌تواند پرهزینه باشد، به خصوص اگر شامل جمع‌ آوری داده‌ های اولیه از طریق روش‌هایی مانند نظرسنجی، مصاحبه یا گروه‌ های متمرکز باشد.

زمان: انجام تحقیقات بازار می‌تواند زمان‌بر باشد، به خصوص اگر شامل مراحل مختلفی مانند طراحی تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و گزارش یافته‌ها باشد.

تعصب: داده‌ های جمع‌ آوری شده در تحقیقات بازار ممکن است مغرضانه باشد، به عنوان مثال، اگر نمونه آماری نماینده کل جمعیت مورد مطالعه نباشد یا اگر سوالات پرسشنامه به گونه‌ای طراحی شده باشد که پاسخ‌های خاصی را القا کند.

دقت: داده‌ های جمع‌ آوری شده در تحقیقات بازار ممکن است دقیق نباشد، به عنوان مثال، اگر پاسخ‌دهندگان به سوالات به طور صادقانه پاسخ ندهند یا اگر در جمع‌آوری یا تجزیه و تحلیل داده‌ها خطا رخ دهد.

تفسیر: تفسیر نتایج تحقیقات بازار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر داده‌ها پیچیده باشند یا اگر نتایج با انتظارات مطابقت نداشته باشد.

عدم قطعیت: آینده به طور قطع قابل پیش‌بینی نیست و تحقیقات بازار نمی‌تواند با اطمینان کامل پیش‌بینی کند که چه اتفاقی در بازار خواهد افتاد.

رفتار انسانی: رفتار انسان پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی است و تحقیقات بازار همیشه نمی‌تواند به طور کامل انگیزه‌ها و اقدامات افراد را درک کند.

تغییرات بازار: بازارها دائماً در حال تغییر هستند و تحقیقات بازار ممکن است همیشه با آخرین روندها و تحولات همگام نباشد.

با وجود این چالش‌ها و محدودیت‌ها، تحقیقات بازار همچنان ابزاری ارزشمند برای کسب و کارها است. با آگاهی از این چالش‌ها و محدودیت‌ها، کسب و کارها می‌توانند تحقیقات بازار را به گونه‌ای طراحی و اجرا کنند که تا حد امکان دقیق، قابل اعتماد و مفید باشد.

در نهایت

با توجه به مواردی که بررسی شد، با انجام تحقیقات بازار، کسب و کارها می‌توانند درک عمیق‌ تر و دقیق‌ تری از بازار، مشتریان، رقبا به دست بیاورند و در نتیجه، تصمیم‌گیری‌ های آگاهانه‌ تری را اتخاذ کنند که منجر به موفقیت در بلند مدت می‌شود.